Tác giả | Nguyễn Hồng Hà |
ISBN điện tử | 978-604-82-6469-7 |
Khổ sách | 25 x 25 cm |
Năm xuất bản (tái bản) | 2016 |
Danh mục | Nguyễn Hồng Hà |
Số trang | 110 |
Ngôn ngữ | vi |
Loại sách | Ebook; |
Quốc gia | Việt Nam |
Vùng Tây Nguyên hiện có diện tích tự nhiên 54.690 km2, chiếm 16,5% diện tích tự nhiên cả nước. Dân số trên 5,1 triệu người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 30%, với 12 dân tộc bản địa lâu đời. Tây Nguyên là vùng lãnh thổ có lịch sử hình thành và phát triển lâu dài, là quê hương của các dân tộc anh em Jrai, Bahnar, Ê Đê, Xơ Đăng, Cơ Ho, Kinh... một địa bàn chiến lược có tầm quan trọng về chính trị, kinh tế, quốc phòng trên biên giới phía Tây Nam của Tổ quốc. Tây Nguyên còn là vùng văn hoá đặc sắc, nơi đây là nguồn gốc của những bản trường ca hùng tráng, nơi có nền văn hoá cồng chiêng, những nhà rông, nhà mồ, tượng mồ, những lễ Pơthi, lễ cầu sức khoẻ giàu bản sắc dân tộc.
Hình thái quy hoạch xây dựng buôn làng và kiến trúc của các dân tộc Tây Nguyên có những nét đẹp truyền thống cần được trân trọng, lưu giữ trong nền kiến trúc Việt Nam. Các buôn làng truyền thống của đồng bào các dân tộc nói chung và đặc biệt là những buôn làng nằm trong các đô thị là một vốn quý cần phải được quy hoạch bảo tồn và phát huy.
Tuy nhiên, trước tình hình phát triển của các đô thị hiện nay và mặt trái của cơ chế thị trường, những buôn làng trong các đô thị Tây Nguyên đang dần bị mai một. Những mái nhà rông cao vút, sừng sững đứng giữa các buôn làng đang có nguy cơ bị lai tạp và mất dần; những ngôi nhà sàn tuy đơn sơ nhưng đầy bản sắc cần phải được quan tâm nghiên cứu giải pháp duy trì phù hợp; những nhà mồ và tượng mồ là một loại hình kiến trúc rất đặc biệt của người thiểu số ở Tây Nguyên đang có nguy cơ bị quên lãng...
Cuốn sách Buôn làng trong đô thị Tây Nguyên có thể xem là một công trình nghiên cứu khoa học về mô hình quy hoạch xây dựng, quản lý quy hoạch và sử dụng đất, bảo tồn và phát huy giá trị buôn làng truyền thống giúp cho cuộc sống của đồng bào ổn định, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc là vấn đề cấp bách trong tình hình hiện nay. Cuốn sách này dựa trên cơ sở thực tế do chúng tôi điền dã, khảo sát tại các buôn làng nằm trong các đô thị ở Tây Nguyên và tham khảo các kết quả nghiên cứu đã được công bố về các lĩnh vực liên quan. Sách được trình bày theo các nội dung là: Đặt vấn đề; Những điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội là cơ sở cho sự hình thành phát triển buôn làng ở Tây Nguyên; Khái quát về buôn làng truyền thống và buôn làng trong các đô thị; Xác định đặc điểm, giá trị buôn làng truyền thống và đánh giá tiềm năng di sản đô thị, xây dựng danh mục các buôn làng cần bảo tồn và phát huy giá trị trong các đô thị ở Tây Nguyên; Đưa ra các quan điểm, nguyên tắc bảo tồn và phát huy giá trị buôn làng truyền thống trong các đô thị ở Tây Nguyên, góp phần hoàn thiện phương pháp luận về bảo tồn di sản đô thị; Đề xuất các mô hình và giải pháp quy hoạch xây dựng bảo tồn và phát huy giá trị buôn làng truyền thống gắn với cơ cấu quy hoạch xây dựng đô thị trong quá trình đô thị hóa ở Tây Nguyên.
Trang | |
MỞ ĐẦU | 3 |
CHƯƠNG 1: | 5 |
ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ KINH TẾ XÃ HỘI LÀ CƠ SỞ CHO SỰ HÌNH THÀNH PHÁT TRIỂN BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG VÙNG TÂY NGUYÊN | 5 |
1.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ DÂN CƯ | 5 |
1.1.1. Vị trí địa lý | 5 |
1.1.2. Đặc điểm khí hậu | 6 |
1.1.3. Đặc điểm địa hình và sự phân bố dân cư | 6 |
1.1.4. Dân cư | 7 |
1.2. VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ-XÃ HỘI VÀ GIỮ GÌN BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC Ở TÂY NGUYÊN | 8 |
1.2.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội những năm qua và mục tiêu đến năm 2020 | 8 |
1.2.2. Về xây dựng và phát triển nền văn hoá Tây Nguyên | 9 |
1.3. ĐÔ THỊ HOÁ VÀ NHỮNG NGUY CƠ ĐỐI VỚI GIÁ TRỊ CỦA BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG Ở TÂY NGUYÊN | 10 |
1.3.1. Gia tăng dân số ở Tây Nguyên | 10 |
1.3.2. Các nguy cơ đối với giá trị truyền thống của vùng Tây Nguyên | 11 |
1.3.3. Vấn đề buôn làng qua quá trình đô thị hoá ở Tây Nguyên | 12 |
CHƯƠNG 2: |
|
BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG VÀ BUÔN LÀNG TRONG CÁC ĐÔ THỊ VÙNG TÂY NGUYÊN | 15 |
2.1. BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG TÂY NGUYÊN | 15 |
2.1.1. Khái niệm | 15 |
2.1.2. Tập quán cư trú | 15 |
2.1.3. Cấu trúc và quy mô buôn làng truyền thống | 16 |
2.1.4. Bố cục không gian kiến trúc buôn làng truyền thống | 18 |
2.1.5. Các công trình kiến trúc chủ yếu trong buôn làng truyền thống | 20 |
2.2. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG TRONG CÁC ĐÔ THỊ | 25 |
2.2.1. Lịch sử hình thành | 25 |
2.2.2. Đặc điểm và những giá trị của buôn làng truyền thống trong các đô thị ở Tây Nguyên | 27 |
2.2.3. Quy mô và hình thái buôn làng trong đô thị | 29 |
2.2.4. Vấn đề quản lý quy hoạch xây dựng buôn làng truyền thống trong đô thị ở Tây Nguyên | 31 |
2.2.5. Vấn đề bảo tồn, tôn tạo các di sản kiến trúc truyền thống của buôn làng trong đô thị ở Tây Nguyên | 34 |
2.3. PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CÁC ĐÔ THỊ Ở TÂY NGUYÊN | 35 |
2.3.1. Định hướng chung về quy hoạch các đô thị ở Tây Nguyên | 35 |
2.3.2. Nguyên tắc phát triển các đô thị ở Tây Nguyên | 35 |
2.4. CÁC VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG TRONG CÁC ĐÔ THỊ Ở TÂY NGUYÊN | 36 |
2.4.1. Vấn đề duy trì buôn làng truyền thống trong cơ cấu quy hoạch xây dựng các đô thị | 36 |
2.4.2. Các vấn đề cần được nghiên cứu, giải quyết | 37 |
CHƯƠNG 3: |
|
ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG DI SẢN ĐÔ THỊ - BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG TRONG CÁC ĐÔ THỊ Ở TÂY NGUYÊN | 39 |
3.1. NHỮNG ĐẶC TRƯNG CỦA BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG TRONG ĐÔ THỊ | 39 |
3.1.1. Không gian quy hoạch kiến trúc buôn làng | 39 |
3.1.2. Đặc trưng không gian ở truyền thống | 39 |
3.1.3. Đặc trưng không gian công cộng truyền thống | 41 |
3.1.4. Tiềm năng về du lịch của buôn làng | 41 |
3.1.5. Giá trị hệ sinh thái làng | 41 |
3.2. NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG BẢO TỒN DI SẢN KIẾN TRÚC ĐÔ THỊ - BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG | 42 |
3.2.1. Phương pháp đánh giá | 42 |
3.2.2. Xác định tiêu chí đánh giá tiềm năng | 43 |
3.2.3. Tiêu chí đánh giá tiềm năng | 44 |
3.2.4. Kết quả khảo sát, điền dã | 44 |
3.2.5. Đánh giá xếp hạng di sản - buôn làng truyền thống | 44 |
3.2.6. Danh mục đề xuất | 50 |
CHƯƠNG 4: |
|
PHÁT HUY GIÁ TRỊ BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ VÙNG TÂY NGUYÊN | 59 |
4.1. QUAN ĐIỂM, NGUYÊN TẮC BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG TRONG CÁC ĐÔ THỊ Ở TÂY NGUYÊN | 59 |
4.1.1. Quan điểm | 59 |
4.1.2. Nguyên tắc | 59 |
4.2. PHÂN LOẠI DI SẢN-BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG TRONG ĐÔ THỊ | 59 |
4.2.1. Phân loại di sản-buôn làng theo vị trí trong đô thị | 59 |
4.2.2. Phân loại theo cấp độ giá trị di sản đô thị -buôn làng truyền thống | 61 |
4.3. CÁC MÔ HÌNH QUY HOẠCH BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG TRONG ĐÔ THỊ | 61 |
4.3.1. Mô hình bảo tồn-tôn tạo buôn làng truyền thống như là một bảo tàng sống giữa không gian đô thị | 61 |
4.3.2. Mô hình bảo tồn thích ứng buôn làng truyền thống trong đô thị | 64 |
4.3.3. Mô hình quy hoạch buôn làng thành khu ở đặc thù trong đô thị | 68 |
4.4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỂ THỰC HIỆN CÁC MÔ HÌNH ĐỀ XUẤT | 70 |
4.4.1. Giải pháp quy hoạch bảo tồn - tôn tạo các khu chức năng và không gian công cộng của buôn làng | 70 |
4.4.2. Giải pháp bảo tồn và tôn tạo kiến trúctruyền thống buôn làng | 76 |
4.4.3. Giải pháp quy hoạch phát triển hạ tầng kỹ thuật của buôn làng | 82 |
4.4.4. Nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị buôn làng truyền thống | 86 |
4.4.5. Giải pháp hỗ trợ cho việc thực thi mô hình | 88 |
4.5. MÔ HÌNH QUY HOẠCH XÂY DỰNG LÀNG VĂN HOÁ- DU LỊCH PLEI ÔP | 90 |
4.5.1. Đánh giá hiện trạng và giá trị của làng Plei Ôp, thành phố Pleiku | 90 |
4.5.2. Giải pháp về quy hoạch kiến trúc, cảnh quan | 92 |
4.5.3. Giải pháp quy hoạch xây dựng hạ tầng kỹ thuật | 94 |
4.5.4. Giải pháp đầu tư xây dựng mô hình | 94 |
4.5.5. Kết quả thực hiện mô hình Làng Văn hóa - Du lịch Pleiku Ôp hiện nay | 95 |
4.6. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN QUAN TÂM CỦA BUÔN LÀNG TRUYỀN THỐNG | 98 |
4.6.1.Về tiêu chuẩn sử dụng đất của các dân tộc | 98 |
4.6.2. Vấn đề nhà mồ và tượng mồ | 99 |
4.6.3. Khả năng áp dụng các mô hình đề xuất vào các đô thị loại V trên địa bàn Tây Nguyên | 100 |
KẾT LUẬN | 101 |
CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ | 102 |
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO VÀ TRÍCH DẪN | 103 |