Bộ sách “Làng cổ Hà Nội” là đề tài thuộc mảng sách Kinh tế, văn hoá, xã hội của Dự án “Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến” (giai đoạn 2) do Nhà xuất bản Hà Nội là chủ đầu tư thực hiện. Đề tài do Tiến sĩ Lưu Minh Trị - Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Thăng Long - Hà Nội chủ trì việc tổ chức biên soạn.

Đây là một công trình nghiên cứu về làng quê Hà Nội xưa, nhằm góp phần tích cực vào việc tổng kết và phát huy giá trị lịch sử và văn hóa ngàn năm Thăng Long - Hà Nội.

Làng là một cộng đồng dân cư của người Việt; mỗi làng đều có lãnh thổ riêng và những phong tục tập quán đặc thù. Quá trình hình thành, phát triển, xây dựng cuộc sống cộng đồng, lao động, đấu tranh với thiên nhiên và giặc ngoại xâm đã tạo dựng nên văn hóa làng. Chính văn hóa làng đã tạo cho người Việt sức mạnh bền vững và dẻo dai. Văn hóa làng với sự ngưng kết đậm nét biểu hiện trong lối sống, phong tục tập quán, kho tàng văn hóa dân gian, tín ngưỡng - tôn giáo. Văn hóa làng còn có một cơ sở vật chất là đình, đền, chùa, miếu, lũy tre, cây đa, giếng nước...

Những yếu tố vật thể và phi vật thể trên hòa quyện vào nhau và tích hợp lại thành văn hóa làng, lưu truyền từ thế hệ trước sang thế hệ sau.

Hiện nay, trên đất nước ta có nhiều làng được hình thành từ lâu đời, còn lưu giữ được cơ bản những thành tố và dấu tích lịch sử của văn hóa làng, ta thường gọi là làng cổ.

Thành phố Hà Nội hiện nay gồm 17 huyện, 12 quận và 1 thị xã.

Với nông thôn rộng và vùng ven nội (huyện chuyển thành quận) còn sản xuất nông nghiệp, nên ở Hà Nội có nhiều địa danh mang tên làng, trong đó một số địa phương còn bảo tồn được các làng cổ.

Để lựa chọn được các làng cổ tiêu biểu đưa vào cuốn sách, Ban Biên soạn “Làng cổ Hà Nội” đã xây dựng tiêu chí chung nhận diện làng cổ Hà Nội, trong đó cốt lõi là: làng được tạo lập từ 300 năm trở lên (từ đầu thế kỷ thứ XVIII), hiện còn bảo lưu được nhiều nét đặc sắc của văn hóa làng Việt. Từ tiêu chí, qua khảo sát, hội thảo, Ban Biên soạn đã chọn ra một số làng cổ tiêu biểu bao gồm: làng cổ tiêu biểu toàn diện; làng cổ tiêu biểu trên một số thành tố đặc sắc. Trong bộ sách “Làng cổ Hà Nội” được giới thiệu 70 làng cổ tiêu biểu và 8 cụm làng cổ điển hình (gồm các làng cổ trong một xã hay một phường).

Bộ sách “Làng cổ Hà Nội” gồm hai tập với hai nội dung chính: Phần 1 -Dấu ấn văn hoá của làng Việt và làng cổ Hà Nội; Phần 2 - Một số làng cổ tiêu biểu ở Hà Nội. Ngoài ra, còn có ảnh minh hoạ ở mỗi làng, phụ lục ảnh màu và phần Phụ lục. Đây là một đề tài nghiên cứu, sưu tầm, biên soạn công phu do Tiến sĩ Lưu Minh Trị chỉ đạo và thực hiện, với sự tham gia của các nhà khoa học và cán bộ quản lý văn hóa các cấp. Cuốn sách cũng được tham khảo, chắt lọc từ nhiều nguồn tài liệu hiện có về lịch sử, văn hóa, di sản văn hóa, kể cả tài liệu truyền thống của làng xã.